"Nan Ka Hal Mi Nan Hngal Lo"

"Nan Ka Hal Mi Nan Hngal Lo"

(Mark 10:35-45)

1. Mark10:35-45 hi Zebedi fapa Jeim le Johan le Bawipa Jesuh bia an i ruahnak kong a si. Matthai 20:20-28 ah cun Jeim le Johan i an nu nih a fapa le pahnih ca ah Jesuh arak tonnak kong in a chim. An nu a si zong ah, a fale an si zong ah, Jesuh sinah an hal mi thil pakhat cu: Messiah pennak chung an luh tikah, Jesuh keh le orh ah thut kha a si. Phun dang cun, Jesuh kha Mesiah, Judah Siang Pahrang, a si tikah Jeim le Johan nih cu Mesiah pennak chungah cun hmunhma tha ngeih an duh. Cu ruahchannak he cun Jesuh kha rak zulh dawh an si. Jesuh nih Jeim le Johan cu, "Nan ka hal mi nan hngal lo" (v.38) tiah a leh hna. Jeim le Johan unau hna nih hin an hngalh lo mi thil cu ma Jesuh sinah an hei hal taktak ko hnga? Jesuh nih, "Nan ka hal mi nan hngal lo" a ti hna tikah zeidah a cawnpiak duh mi hna a si hnga? Vun zoh tuah hna usih. 

2. Jesuh Khrih chan lio ah hin Judah miphun lakah biaknak phu (religious sects) pa li an um. Cu hna cu:

(1) Sadusi: Sadusi pawl hi mi tlawm phu (elite group) tiah an ti hna i mifim le ca thiam pawl an si. Sanhedrin ti mi biaceih zung nganbik ah thutnak 70 a ngei mi an si. Cu ca ah mi thawng phu ti zong in hngalh an si i Rome a cozah he naih tein rian a tuan mi an si. Thih hnu nunnak (life after death) an zum lo (Matt.22:23; Mk.12:18-27; Lamkal 23:8). Phun dang cun, thawhthannak ti mi hi an ca ah sullam a ngei lo. Hi Sadusi pawl hi thawngtha cauk chung i Jesuh Khrih kha bia in foih arak tim lengmang mi an si.

            (2) Farasi: Judah biaknak phunglam vialte fel tein a zultu phu an si. Nawlbia pa hra leng ah phung 613 tiang a zul mi an si. Nihin holh cun, phungbia zulhnak le nuncan ziaza lei ah a conservative ngai mi pawl an si kan ti ko lai. Cu ca ah Farasi pawl cu “phung zul” tiah ti khawh an si. Phung an zulh ruang ah an i uah i mi thlanglamh an hmang (Matt 6:5ff). Mitling kan si an ti i tangdornak lungput kha an nun ah hmuh a har ngai. Porhlawtnak le ruamkainak in an khat i midang tlamtlinlonak le chamhbaunak hmuh ah an khul a rang ngai ngai. Farasi pawl hi thih hnu nunnak le thawhthannak a zum mi an si (Lamkal 23:6).

            Jesuh kha vailam ah thah awk ah Sadusi le Farasi pawl kha anrak i fun i tlangbawi ngan sinah an chanh (Mk.14:53; 15:1; Johan 11:48-50).

            (3) Essence: Essence pawl nih thihhnu nunnak le thawhthannak kong ah thlarau thawhthannak deuh hi an diarpi mi a si. Essence pawl nih Sadusi le Farasi pawl kha mi depde (hypocrite) ah an hmuh hna. Cu bantuk mi depde pawl he i cawhhrup i nun kha an duh lo ca ah ramlak ah anmah tein khua an sa. Phun dang in chim ahcun, nun thianghlim nun a duh mi biaknak phu pawl an si. Nun thianhlimnak hmelchunhnak ah puan raang an i aih. Tipil petu Johan kha Essence a si rua tiah mi cheu nih an ruah (Lk.1:80; 7:33). Jesuh Khrih zong kha puan rang aa aih ve ca ah, mi cheu nih Essence pawl sinah khua a rak sa theu lai tiah an zumh. Jesuh cawnpiaknak le Essence pawl cawnpiaknak hi an i khahnak tampi hmuh khawh a si. (Farasi pawl kha Jesuh Khrih nih mi depde pawl tiah voi tampi a auh hna).

            (4) Zealot: Zealot pawl cu phun tanh, si lo ah ram dawtu (patriots) tiah hngalh an si. A ruang cu, Judah miphun pawl hi miphun dang sal ah kum tamtuk an um ca ah cu sal sinak chung in luatnak lam a kawltu tampi an chuak. Nihin holh in chim ahcun, Zealot pawl hi taw-hlan-ye-tama (revolutionists) pawl deuh an si. Zealot pawl cu Judah miphun pawl nih chan khat hnu chan khat in anrak i ruahchan mi Messiah pennak kha ser a duh mi pawl an si. Benhar movie ah khan phun tanh Benhar kong cu fiang tein hmuh khawh a si. Cu lawng a si lo. Barnabas tuanbia zong ah Barnabas kha phun tanh a sinak kong fiang tein hmuh khawh a si. Phun tanh pawl cu Messiah pennak hi vawlei ah ser kha an hmuitinh nganbik pakhat a si.

3. Theihtlei le lunglut ngai pakhat a si mi cu Jesuh zultu lakah khan Zealot timi phun tanh pawl hi anrak um len. Jeim le Johan zong kha phun tanh cu an si. Pitar zong kha phun tanh a si ve. A min hrimhrim ah “phun tanh Simon” ti a si (Lk.6:15; Lamkal 1:13). Andrew zong kha phun tanh a si. Judah Ischariot zong kha phun tanh. Phun tanh pawl nih Jesuh anrak cuanh ning hi phun dang te arak si. Annih nih cun Jesuh Khrih kha Judah miphun pawl nih anrak i ruahchan zungzal mi Messiah zoh in an zoh. Jesuh nih hin a Messiah pennak ser ding ah Rome a cozah pi hi a doh/hrawh te lai i kanmah tein zalong tein kan i uk caan a phan te lai ti hi an chunmang a si. Baibal scholars cheu khat nih cun, Judah Ischariot nih Jesuh arak zuar kha, Rome ralkap nih an tlaih lai i Jesuh nih a Messiah thawnnak in a tei te ko hna lai ca ah Messiah pennak tlung zokzok seh ti mi ruahchannak ruang ah a si ti tiang in an chim.

Judah miphun dihlak nih Messiah a chuak lai i Judah miphun hi cu Messiah pennak tang ah cun zalong tein khua kan sa te lai ti cu anrak i ruahchan tak tak. A zultu pawl zong nih cu lungput le ruahchannak he anrak zulh ve tak tak. Cu Messiah pennak cu a nai cang tiah Jeim le Johan unau hna nih an zumh ca ah, Jesuh sinah hmunhma an hal colh. Phun dang in chim ahcun, caan tha (a-khwinh-a-ye) kha an bawh i tlolh loin tlaih khawh an i zuam. An hmailei nunnak ca ah lam an i sial cia. Min ngeih le huham ngeih nak ca ah lam an i ser cia. Messiah pennak chung ah hmunhma tha kha midang nih an hmuh hlan ah an unau bak nih fekthup in tlaih an timh. An nu zong nih a bawmh rih hna. Hi ti i zultu Jeim le Johan nih hnawhnam ngai in Jesuh sinah hmunhma an hal hi a ruang a um. Cu cu Jesuh nih a thih lai nak le nithum hnu ah a thawhthan nak ding kong a chimh mi hna ruang ah a si (Mark 10:32ff; Matt. 20:17-19; Luka 18:31-34).

4. Jesuh Khrih nih Jeim le Johan kha dengteo in a chimh mi hna cu: nan ka hal mi nan hngal lo. Zultu dang nih khan Jeim le Johan nih Jesuh keh le orh thutnak an hal ti an theih tikah unau hna cungah khan an thin a hung (Mk. 10:41). Hi nih a langhter mi pakhat cu zultu dang zong nih Jeim le Johan bantuk tein Jesuh keh le orh i hmunhma kha anrak i ruahchan ve ti nak a si. Cu tikah, Jesuh nih hi ti hin a cawnpiak hna: Mi Fapa hi mah miaknak hmuh awk, mah thatnak lawng kawl, le mah hlawknak ca khuakhan awk ah ka ra lo. Midang nih duhdim nun an hmuh khawh nakhnga, thatnak, miaknak, le hlawknak an co khawh nakhnga ka nunnak midang ca pek awk ah ka ra tiah a chimh hna. Hi kong hi Nazareth biaphuan ti mi Luka 4:16f. chungah fiang ngai in hmuh khawh a si. Jeim le Johan unau hna kha a cawnpiak rih mi hna cu: nan ka hal mi hi nanmah thatnak hmuh awk ca lawng ah a si. Nain, nan si awk ding le nan ka hal awk ding nan hngal lo. Phun tanh mit lawng in nan ka hmuh. Nan thlarau mit a au lo. Cu ca ah kan cawnpiak mi hna hi a sullam nan hngal fiang hrim hrim lo ti khi a si.   

5. Khrihfa kan nunnak ah hin Jeim le Johan bantuk kan si caan tampi a um rua ka ti. Phun tanh mit lawng in Jesuh Khrih kan cuanh caan a tlawm rua lo ka ti. Kanmah ca thatnak lam kawl, kanmah miaknak ding ca tuaktan, kanmah hlawknak ding ca i khuakhan cu thil tha an si ko. A sinain, kanmah thatnak, miaknak, le hlawknak kan kawl ruang ah kan minung hawi ngaihchiat, sungh, le rawhralnak an phak sual nakhnga lo biapi ngai a si. Jeim le Johan nih anrak ruahchih khawh lo mi le nihin zumtu tampi zong nih kan philh sual tawn mi pakhat cu: Jesuh Khrih zultu anrak sinak he a kalti mi zultu nun kha a si. Jesuh Khrih zultu sinak ah cun zalonnak a um. Sihmenhsehlaw, cu zalonnak cu tuanvo ngeihnak (responsibility) ti mi nih a zulh awk a si ti hi philh lo ding a si. Tuanvo ngeihnak kan ti tikah, midang zawnruahnak, dawtnak, le thlachiatruahnak te hna khi an si. Cu cu Jesuh Khrih cawnpiaknak le kan Baibal nih biapi bik in a kan cawnpiak mi a si. Mi cheu cu Jesuh Khrih a zultu sinak lawng ah kan i lawm i kan hna a ngam khim. Nain, cu zultu sinak he a zul mi tuanvo-ngei nun kha kan thlau tawn. Mah hlawknak le miaknak lawng a ruat mi zumtu si loin, midang thatnak le hlawknak ca ah a nung mi zumtu si kan herh. Cu cu Jesuh Khrih nih a nunnak in fiang tein a kan cawnpiak mi zong a si. Jesuh Khrih zumtu kan sinak kha a min in i tlaih riangmang i, mah thatnak, miaknak, le hlawknak lam lawng a kawl mi Khrihfa zumtu kan si sual nakhnga lo ralrin a herh ngai. 

6. Khrihfa si hi a har lo. Sihmenhsehlaw, Khrihfa nun i nun bel hi a fawi ve lo. Khrihfa nun i nun awk ah Jesuh Khrih vailamtah kha nifa phorh a hau (Mark 8:31ff; Matt. 16:24; Luka 9:22f). Jesuh Khrih vailamtah nih toidornak nun le pumpek nun a biapit ning kha fiang tein a kan hmuhsak (Philipi 2:5-11). Jesuh Khrih nih a zultu kha an ke a tawl piak hna (Johan 13:1ff). Jesuh Khrih cawnpiaknak le a nunnak nih a kan hmuhsak mi cu toidor nun, pumpek nun, le midang ca ah nunnak pek a si. Cu cu Jeim le Johan nih an i fiang lo. Phun tanh mit lawng in Jesuh Khrih kha anrak cuanh tikah Jesuh Khrih cawnpiaknak muru a si mi midang ca ah nun, temh tuar, le midang va rianh te hna kha an nganh. Kan minung sinak in Jesuh Khrih hnu kan zulh ahcun Jeim le Johan bantuk si ve a fawi te. Mah thatnak, mah miaknak, le mah hlawknak ca ah a thlithup in khuakhan le rian tuan a fawi te. Cu bantuk zumtu kan tam deuh paoh ah khrihfabu le zatlang nun ah dawtnak a zor chin, zawnruahnak a tlawm chin, i pumpek nun zong hmuh a har chin chin. Zumtu kan sinak kha tuanvo-ngei nun (responsible self) ti mi nih a langhter khawh nakhnga a biapi hringhran. Cu ca ah, kan minung sinak lawng i Jesuh Khrih hnu zultu le mah thatnak le miaknak lawng a kawl mi zumtu si loin, Jesuh Khrih cawnpiak ning in a nung mi zumtu kan si khawh nakhnga thlacamnak he izuam cio hna usih.

Thawngtha a hrawm mi kan dihlak thinlung chungah Bawipa nih mit hmuh lo thlarau in rian tuan sehlaw fim kan chim hram seh. Amen.  

Lawmhnak nganpi he,

Hrang Hlei