Jerusalem Biakinn kong hi kan Baibal cauk pahnih (biakam hlun/thar) ah a um ko nan, mi cheu nih fiang deuh hngalh a duh mi an um ca ah, zaran rel khawh awk in a tawinak ten ka vun tial. Hi hi Sunday school ti bantuk ah tuanbia phun in chimh awk phun deuh a si. Academically in tial mi a si lo.
Jerusalem Biakinn (Biakinn Thiang) cu atu Jerusalem khua laifang i “Dome of the Rock” an ti mi Islam biakinn, Mosque, a umnak zawn khi a si. Tuanbia ning in cun, Judah pawl nih hi hmun ah hin Biakinn pahnih anrak sak. A pakhatnak cu David siangpahrang fa pa, Solomon siangpahrang nih kum 957 BCE (Khrihfa chan hlan) ah arak sak. A tawinak in chim ahcun, hi a pakhatnak Biakinn cu Babilon pawl nih 586 BCE ah an hrawh. Hi kum ah hin, Judah miphun tampi, Daniel le a hawi le telh in, Nebukhanezar siangpahrang nih sal ah a tlaih hna i Babilon ah kum sau pi sal ah an cang.
Biakinn a pahnihnak cu kum 538 BCE in sak hram an thawk i kum 23 a rauh hnu lawng ah an lim khawh. Hi kong hi Nehemiah le Ezra cauk ah khin tlamtling tein a um. Ezra cauk nih a tial ning ah, Babilon siangpahrang Sairas ngan (Cyrus the Great) nih Nehemiah kha nawl a pek hnu ah siangpahrang Darius ngan (Darius the Great) hna tlak pi nak in anrak sak mi a si. Kum 167 BCE ah Antiochus Epiphanes ti mi pa nih Jerusalem Biakinn chungah voksa in thawinak a tuah ca ah a thurhnawm tiah an ruah. Kum 164 BCE ah Judas Maccabaeus uknak tang ah thiamhlimnak an tuah than.
Kum zabu pakhat hrawng a rauh hnu, kum 20 BCE, siangpahrang Herod ngan (Herod the Great) nih Jerusalem Biakinn pi cu a tharhchuah than. Cu ca ah Herod Biakinn ti zong in hngalh a si. Rom chan a hung phak tikah Jerusalem Biakinn cu Judah mi kut ah a phan. Kum 70 CE (Khrihfa chan) ah Rom mi pawl nih Jerusalem Biakinn cu an hrawh than i nitlaklei vanpang (Western Wall) lawng a him. Western Wall cu tahnak vanpang (Wailing Wall) ti zong in hngalh a si. A sullam cu Jerusalem Biakinn pi a rawh ruang ah Judah miphun nih an tahnak hmun tinak a si. Mah tahnak vanpang ah hin American President Barack Obama zong, Senator arak si lio i Israel a tlawn lio ah, thla arak cam ve. Vawlei cung ram kip in minung tampi, a hlei in Khrihfa mi, nih Jerusalem tlawn i cu tahnak vanpang ah thla cam kha an duh ngai.
Muslim pawl nih Jerusalem cu zabu 7nak ah an lak hnu ah, Umayyad Caliph Abd al-Malik ibn Marwan nih Jerusalem Biakinn hmun zawn ah Islam biaktheng, Dome of the Rock, a sakter hna. Mah Dome of the Rock cu kum 691 CE ah an sak i, cu kum hrawng ah cun Biakinn tual zawn hrawng ah al-Aqsa Mosque ti mi Islam Biakinn zong an sak. Islam pawl nih an chim ve ning ah cun, hi Jerusalem Biakinn hmun zawn ah hin Jakob nih Biakinn arak sak hmasa i a hnu ah Solomon siangpahrang nih a hun tharhchuah mi a si ti a si. Hi Biakinn an icuh ruang le a dang politics ruangah, kum 1967 ah khan Israel le Islam pawl ni ruk chung ral an idoh. Cu cu Six-Day War tiah an ti. Mah Six-Day War ah hin Israel ralkap pawl nih Jerusalem an lak ca ah Dome of the Rock zong cu Israel kut tang ah a tla.
Kan Baibal cauk Biakam hlun lawng si loin Biakam thar hmun tampi ah, Jerusalem Biakinn kong hi kan hmuh lengmang mi a si. Hi hmun hi hlan chan Judah miphun pawl nih ni fa tein an Yahweh Pathian sinah thlacamnak le thawinak anrak tuahnak hmun a si. Cun, anmah Judah biaknak phung ning in an tuah awk pauh kha hi Biakinn ah hin anrak tuah. Nihin ni tiang ah Judah miphun pawl nih zingka thlacamnak ah an hman mi cu kan ngakchiat lio Sunday school ah an kan chimh theu mi sui cawnpiaknak ti mi “Shema” (Deut. 6:4-9) a si. Cu lawng si loin, tlangbawi thluachuah peknak ti mi “priestly blessing” (Num 6:24-26) zong an chim lengmang.
Jesuh a ngakchiat lio i a nu le pa nih Biakinn ah an kal pi (Lk 2:22) ti mi kha Jerusalem Biakinn hi a si. Cun a Pa rian a tuan hnu ah Jerusalem Biakinn chung ah a lut i chaw let le tangka thleng pawl kha a thawl dih hna ti kan hmuh (Matt 21:12ff; Mk. 11:15ff; Lk. 19:45ff; Jhn 2:13ff). Lamkaltu cauk (Lamkal 2) chung i Pentecost ni zong kha hi Jerusalem Biakinn hmun zawn ah a si. Kan Baibal biakam hlun le thar zoh tikah Jerusalem Biakinn hi Khrihfa mi ca ah a biapi ngai mi le kan zumhnak tuanbia muru pakhat ah a cang. Judah miphun ca tu ah cun an biaknak lawng si loin, an miphun tuanbia he then awk tha loin a tlai mi a si. Cu lawng si loin, an miphun politics ah a biapi ngai mi hmun pakhat a si ti a lang.
A donghnak ah, kan Baibal chung i Jerusalem Biakinn tiah kan hmuh mi khi Solomon siangpahrang le Nehemiah hruainak in Judah miphun pawl nih anrak sak mi Biakinn a pakhatnak le a pahnihnak kha a chim duh mi a si. A hmanung Biakinn pi cu kum 70 CE lio ah khan Rom mi pawl nih anrak hrawh diam cang. Cu Biakinn hmun zawn ah cun, Dome of the Rock ti mi Islam pawl biaktheng nganpi a um i, a tual zawn ah an Mosque a um. Rom mi pawl nih an hrawh lio ah a tang mi tahnak vanpang, the Wailing Wall, cu nihin ni tiang Judah mi le Khrihfa mi nih hmun thiang ah an ser i thlacamnak le Pathian biaknak hmun ah an hman. A tawinak in chim ahcun, Jerusalem Biakinn ti tikah a hmunhma le tahnak vanpang hi a chim duh mi a si. Judah mi pawl zumhnak ah Jerusalem Biakinn a pathumnak hi sak nolh a si te lai an ti. Nain, ni chuah laifang (Middle East) ram pawl i an politics zoh tikah mi cheu nih Biakinn pathumnak cu sak khawh a si lai lo tiah an ruah.
Saturday, February 19, 2011
Saturday, January 8, 2011
Nan Caan Thiangtein Hmang Uh
Stephen Hre Kio
Biahramthoknak:
1 Siangpahrang 2:2, ah David nih, “Vawlei cung vialte phung bangin ka kal dengmang ve cang” a ti. Kan Lai Baibal hi phun dang i leh ahcun, “Ka thihnak caan a phan cang” ti awk a si. Mirang holh i leh ahcun: “My time to die has come” ti awk a si. Cuti a lettu zong an um (GNB).
Johan 2:4 ah, Jesuh nih, “Ka caan a phan rih lo” a ti. Mirang Baibal ah, “My time has not yet come” a ti. Jesuh nih, “Ka caan” a ti tikah Kalvary ih a thihnak caan kha a chim duhmi a si tawn. Ka thih caan a phan rih lo, tican a si.
David nih cun, “Ka thih caan a phan cang” a ti; Jesuh nih cun, “Ka thih caan a phan rih lo” a ti. An pahnih in an thih caan hi hngal hna sehlaw a dawh. Sihmanhselaw an pahnih hin Psalm cattialtu pa nih, “Ka caan cu na kut chungah a um dih” tiah a chimmi ahhin ani hrawm kho lai, tiah ka ruah. Kan caan ngeitu ngaingai cu Pathian lawng a si ko, tiah Khrihfa mi nih cun kan ruah zungzal ko.
Phungthlukbia a chimtu (Prov 16:9) i a timi zong hi aa dang tuk hlei lai lo: “Minung nih hin a khualtlawnnak ding khua a khan; sihmanhsehlaw a kephau a hruaitu cu Bawipa a si,” a ti. Mirang Baibal pakhat nih cun, “We make our own plans, but the Lord decides where we will go” (CEV). “The Lord directs our step” (NRSV). Kan kalnak hnga lam a kan hmuhsaktu le a kan hruaitu cu Amah a si, tinak a si. Amah he caan kan hman tti hi a biapi bik.
Caan hman thiam a hau:
“Kan caan” kan timi a ngeitu ngaingai hi kanmah kan si tawn lo. Nihin caan ka ngei kan ti; asinain cu caan zong cu a liam lengmang. Kan tlaih khawh ngaimi a um lo; kan taa kan ti khawhmi ngaingai a um lo. Caan a ngeitu cu Pathian lawng a si. Cu caan cu Pathian nih a kan hmanter. Kan hman thiam le thiam lo hi a biapi ngaingai. Caan a hmang thiam lomi nih cun an caan cu a lak in an liamter; an tlai kho lo; zeihmanh tthathnemnak ah an hmang lo; an caan cu “a-la-kaa” ah an cang dih. Anmah caah a tthahnem lo; midang ca zongah a tthahnem lo. A liam hnu-ah cun a ttahhnawh len zongah a tthahnem ti lo. Mirang nih, “Cawhnuk na thlet sualmi kha va ttahhnawh len ti hlah” an ti. An thlet lo kha a biapi. An thlet hnu i ttah len cu man a ngei lo. Alak a si.
Caan a hmang thiammi hna nih cun a tthami tampi an tuah khawh. Sunglawi ngai in caan an hmang. Midang caah thil ttha tamtuk an tuah i, anmah zong ani lawm ngaingai. An lung a tlling, an di a riam. Kan Khrihfabu zumhnak leiah minthang pakhat Switzerland i a ummi Karl Barth (German) nih kan Khrihfabu Zumhnak, “Church Dogmatics” timi a ttial i cahmai 800 hrawng chah in uk 13 in a ttial. A dang cauk zong a tlawmlei in uk 18 hrawng a ttial. Zapi nih cu uk khat hmanh kan ttial kho lo. Kan nunnak kum cu aa zat ko. Kum 150 a nung hlei lo. Caan a hman thiam caah a si. Caan hman thiam hi a biapi ngaingai. Caan tawite zong kha a lak si lo dingin hman a hau. A tawite caan zong a sunglawi tuk. Kan taa a si lo; Pathian nih a kan hlanhmi a si. Cucaah ralrintein, sunglawi ngai in, man ngei ngai in hman a hau,
Caan ka ukmi hi a tlawm tuk
Nizan kan caan kha a kal cang. Kan ngei ti lo; kan taa a si ti lo. Cucaah nizan ah kan tuahmi vialte kha an liam dih cang. A ttha kan tuah ahcun lunglawmhnak a kan pek; thil tthalo kan tuah ahcun ngeihchiatnak a kan pek. Zeihmanh a si ah zeihmanh kan tuah khawhmi a um ti lo. An liam cang. Ttahhnawh len zongah man a ngei ti lo. Kan co tthan kho ti lo; kan lak tthan kho ti lo; kan tep tthan kho ti lo; ruah tthan awk zong a um tuk ti lo. Sualnak in caan kan hman ahcun nizan sualnak nih cun cite-le-mekphek bangin a kan ciah. Nihin ah a kan ciah ih thaizing zongah a kan ciah tthan kho rih. Sihmanhsehlaw nizan sualnak kha nihin ah phorh awk a si ti lo. A liam cang caah kan sualnak zong cu liam ve ko cang seh. Kan tlai kho ti lo. Caan nih liampi ai ko cang seh.
Nihin lawng hi kan i ngeihmi caan cu a si. Asinain hihin zong hi duhsahtein (rianrang ngai zongin) an liam fawn. Caan tawite lawng kan ngei. Nazi pakhat le minit pakhat hi man ngei ngai in, sunglawi ngai in, le tthahnem ngai in kan hman hi a hau ngaingai. Nihin na tuahmi nih hin na nunnak hi a sersiam lai. Santlai lo i na hman ahcun na sung; nan nunnak thazaang a hnuh lai. Santlai i na hman ahcun na miat; nan nunnak ah thazaang petu a si lai. Nihin caah na miat lawng a si lo; hmailei caah tlai ttha a tlai lai. Hmailei ah zeidah na nunnak hi a lawh lai, ti cu nihin na nunning nih hin a sersiam lai. Nihin na nunnak aa dawh ahcun hmailei na nunnak sersiamtu, dawhtertu a si lai. Cucaah nihin i nazi pakhat le minit pakhat na hmanmi hi a biapi ngaingai.
Thaizing hi kan taa a si rih lo. Thaizing caan hi kan caan a si rih lo. Cucaah thaizing caan khi nihin ah hman i timh awk a si lo. Cun thaizing zeitindah kan nun lai tiah zong lungthin har in nun awk a si lo. Kan Bawipa nih, “Thaizing i a ra laimi harnak cu nihin ah phorh awk a si lo,” a ti. Thaizing cu kan ngei rih lo; asinain thaizing Ngeitu cu kan ngei; kan Bawipa – thihnak teitu – a si. Thaizing Ngeitu cu kan Bawipa a si caah Amah kut tlai pah in kan nung lai, ti kha ruahchan awk a si. “Phang hlah u; vawlei hi ka tei cang” a ti (Johan 16:33).
Caan hi thiangtein hmang u.
Mirang hla pakhat ah, “Take time to be holy” ti a um. “Caan hi thianghlim tein hmang u,” tinak a si.
Ni khat ah nazi 24 a um i, kum khat ah nazi 8760 a um. Kum khat kan nun tikah nazi 8760 hman awk kan ngei.
Rian kan ttuan ahcun ni 5 kan ttuan i, ni khat ah nazi 8 ttuan in zarh khat ah nazi 40 chung kan ttuan. Kum khat ah nazi 2000 nak tam deuh kan ttuan. Ni khat ah nazi 8 ih awk a si, an ti i, cuti a si ahcun kum khat ah nazi 2000 nak tam deuh kan it. Ni khat ah rawl voihnih ei in kum khat ah nazi 730 chung rawl kan ei. Kum khatah rianttuannak, ihnak le rawleinak ah nazi 4800 hrawng kan hmang. Kanmah ca i a taangmi caan hi (8760-4800) = nazi 3960 hrawng kanmah caah caan kan ngei. Ni khat ah nazi 10.8 lengmang kan ngei. Kum khat ahcun nazi 3960 na ngei; kum khatah caan hi zat liangluang (nazi 3960) hi zeitindah kan hman? Kum 30 a nungmi nih caan (3960x30)= nazi 118,800 chung caan na ngei; hi zat liangluang caan hi zeitindah kan hman? Kum 60 na nun ahcun hi let hnih hi caan na ngei. Kum hizat chungah zeital santlaimi, man ngeimi, thil sunglawi, aa dawhmi, mi caah tthahnemmi, zeitetal na tuahmi a um maw? Asiloah a lakin dah an liam dih ko?
Caan thiangtein hman awk ahcun a tanglei hna ah zeitindah kan hman ti hi ruah awk ngai an si. Caan thiangtein hman cu caan santlai ngai in hman khawh a si, tinak a si.
(1) Nan inn ah (ni khatah nazi 10.8 chung) zeitindah caan nan hman? Caan tampi chung nan tthu sawhsawh maw? Ca (Baibal Cathiang) hna nan rel maw? TV nan zoh a tam tuk maw? Bia nan i al maw? Nan i sii maw? Video thianghlim lo hna nan zoh maw? Pathian thangthatnak hla nan sa maw? Lung-i-rualnak le i theihthiamnak bia nan i ruah maw?
(2) Motorka chungah caan tam nawnte nan hman. Zeidah nan ngaihmi a si? Hla dawh maw? Pathian bia an chimmi nan ngai maw? Asiloah ram hla, ngaknu tlangval i duhnak hla, hla thianghlim lo hna nan ngai maw?
(3) Nan rianttuannak hmunah zeitindah caan nan hman? Nan taksa cu aa manh lo; nan cawlcaang; thil tthalo tuahnak caan cu nan ngei lo. Sihmanhsehlaw nan lungput kha aa manh ngai: Na pawngkam rianttuantu hna na mit an kem maw? Na nahchuah hna maw? Na boss kha na hua maw? Anih rumnak caah kei ka zonzai, na ti maw? Na boss ca i rian na ttuan kha nangmah pawcawmnak ca zongah a si ve kha philh awk a si lo. A ngaingai ti ahcun Baibal nih a kan fialmi cu: Pathian caah ka ttuan tiah ruat u, a kan ti (Efe 6:5-7).
(4) Nangmah lawng na um, na leen na vah, tikah zeitindah caan na hman? Mifim nih an ti tawnmi cu: Nangmah lawng na um i, ahohmanh nih an in hmuh lo lio i na tuahmi nih khan aho na si zia kha a fianter” an ti tawn. Mi nih an ka hmuh sual lai, ti phan khi ziathiam Khrihfa kan sinak a lang. Nan khua chung na um zongah, khual na tlawn zongah, thianghlim te i, nangmah lawng na si zongah, na um hi a biapi.
(5) Kan caan thianghlim loin kan hman tawnnak cu: Kanmah le kan hawikom, kan Khrifabu chung i chungtel hna he kan lung aa can lo i, thilrit phur in, an tthatlonak kong ruat in, anmah an mawh ti ruat in caan kan hman tawn kha a si. Kha ti caan hman kha a thianghlim lomi a si. Tei a hau; ngaihthiam a hau; philh a hau; an tthatnak tu ruah deuh awk a si. Pathian nih a kan ngaihthiam cang caah midang zong kan ngaihthiam hna ve awk a si.
(6) Caan thianghlimte i hman khawhnak a tthabik le a biapi bik cu Pathian he hman tti hi a si ko. Pathian cu a thianghlimmi a si (Isa 6:3); a tlingmi a si (Mat 5:48). Amah he caan hman tti cu a thianghlim bikmi caan a si; a Baibal relnak in siseh, Amah konglam ruahnak le thlacamnak in siseh, thil a tuah ciami vialte ruah tthan le i lawmh tthannak caan cu caan thianghlim, caan sunglawi a si.
Kum thar chungah hin kan caan hi “Thianghlimtein hmang kho usilaw” kan nunnak hi man ngei a si lai i, Pathian duh ning in kan nung deuh lai. Cutikah cun kan nunnak ah lungtlinnak kan ngei lai i, diriamnak zong kan ngei lai. Cuti nun cu Pathian nih a timhmi nunnak cu a si ko.
Kum thar chungah pumpak cio in Pathian nih thluachuah in pek ko hnaseh, Amen.
Biahramthoknak:
1 Siangpahrang 2:2, ah David nih, “Vawlei cung vialte phung bangin ka kal dengmang ve cang” a ti. Kan Lai Baibal hi phun dang i leh ahcun, “Ka thihnak caan a phan cang” ti awk a si. Mirang holh i leh ahcun: “My time to die has come” ti awk a si. Cuti a lettu zong an um (GNB).
Johan 2:4 ah, Jesuh nih, “Ka caan a phan rih lo” a ti. Mirang Baibal ah, “My time has not yet come” a ti. Jesuh nih, “Ka caan” a ti tikah Kalvary ih a thihnak caan kha a chim duhmi a si tawn. Ka thih caan a phan rih lo, tican a si.
David nih cun, “Ka thih caan a phan cang” a ti; Jesuh nih cun, “Ka thih caan a phan rih lo” a ti. An pahnih in an thih caan hi hngal hna sehlaw a dawh. Sihmanhselaw an pahnih hin Psalm cattialtu pa nih, “Ka caan cu na kut chungah a um dih” tiah a chimmi ahhin ani hrawm kho lai, tiah ka ruah. Kan caan ngeitu ngaingai cu Pathian lawng a si ko, tiah Khrihfa mi nih cun kan ruah zungzal ko.
Phungthlukbia a chimtu (Prov 16:9) i a timi zong hi aa dang tuk hlei lai lo: “Minung nih hin a khualtlawnnak ding khua a khan; sihmanhsehlaw a kephau a hruaitu cu Bawipa a si,” a ti. Mirang Baibal pakhat nih cun, “We make our own plans, but the Lord decides where we will go” (CEV). “The Lord directs our step” (NRSV). Kan kalnak hnga lam a kan hmuhsaktu le a kan hruaitu cu Amah a si, tinak a si. Amah he caan kan hman tti hi a biapi bik.
Caan hman thiam a hau:
“Kan caan” kan timi a ngeitu ngaingai hi kanmah kan si tawn lo. Nihin caan ka ngei kan ti; asinain cu caan zong cu a liam lengmang. Kan tlaih khawh ngaimi a um lo; kan taa kan ti khawhmi ngaingai a um lo. Caan a ngeitu cu Pathian lawng a si. Cu caan cu Pathian nih a kan hmanter. Kan hman thiam le thiam lo hi a biapi ngaingai. Caan a hmang thiam lomi nih cun an caan cu a lak in an liamter; an tlai kho lo; zeihmanh tthathnemnak ah an hmang lo; an caan cu “a-la-kaa” ah an cang dih. Anmah caah a tthahnem lo; midang ca zongah a tthahnem lo. A liam hnu-ah cun a ttahhnawh len zongah a tthahnem ti lo. Mirang nih, “Cawhnuk na thlet sualmi kha va ttahhnawh len ti hlah” an ti. An thlet lo kha a biapi. An thlet hnu i ttah len cu man a ngei lo. Alak a si.
Caan a hmang thiammi hna nih cun a tthami tampi an tuah khawh. Sunglawi ngai in caan an hmang. Midang caah thil ttha tamtuk an tuah i, anmah zong ani lawm ngaingai. An lung a tlling, an di a riam. Kan Khrihfabu zumhnak leiah minthang pakhat Switzerland i a ummi Karl Barth (German) nih kan Khrihfabu Zumhnak, “Church Dogmatics” timi a ttial i cahmai 800 hrawng chah in uk 13 in a ttial. A dang cauk zong a tlawmlei in uk 18 hrawng a ttial. Zapi nih cu uk khat hmanh kan ttial kho lo. Kan nunnak kum cu aa zat ko. Kum 150 a nung hlei lo. Caan a hman thiam caah a si. Caan hman thiam hi a biapi ngaingai. Caan tawite zong kha a lak si lo dingin hman a hau. A tawite caan zong a sunglawi tuk. Kan taa a si lo; Pathian nih a kan hlanhmi a si. Cucaah ralrintein, sunglawi ngai in, man ngei ngai in hman a hau,
Caan ka ukmi hi a tlawm tuk
Nizan kan caan kha a kal cang. Kan ngei ti lo; kan taa a si ti lo. Cucaah nizan ah kan tuahmi vialte kha an liam dih cang. A ttha kan tuah ahcun lunglawmhnak a kan pek; thil tthalo kan tuah ahcun ngeihchiatnak a kan pek. Zeihmanh a si ah zeihmanh kan tuah khawhmi a um ti lo. An liam cang. Ttahhnawh len zongah man a ngei ti lo. Kan co tthan kho ti lo; kan lak tthan kho ti lo; kan tep tthan kho ti lo; ruah tthan awk zong a um tuk ti lo. Sualnak in caan kan hman ahcun nizan sualnak nih cun cite-le-mekphek bangin a kan ciah. Nihin ah a kan ciah ih thaizing zongah a kan ciah tthan kho rih. Sihmanhsehlaw nizan sualnak kha nihin ah phorh awk a si ti lo. A liam cang caah kan sualnak zong cu liam ve ko cang seh. Kan tlai kho ti lo. Caan nih liampi ai ko cang seh.
Nihin lawng hi kan i ngeihmi caan cu a si. Asinain hihin zong hi duhsahtein (rianrang ngai zongin) an liam fawn. Caan tawite lawng kan ngei. Nazi pakhat le minit pakhat hi man ngei ngai in, sunglawi ngai in, le tthahnem ngai in kan hman hi a hau ngaingai. Nihin na tuahmi nih hin na nunnak hi a sersiam lai. Santlai lo i na hman ahcun na sung; nan nunnak thazaang a hnuh lai. Santlai i na hman ahcun na miat; nan nunnak ah thazaang petu a si lai. Nihin caah na miat lawng a si lo; hmailei caah tlai ttha a tlai lai. Hmailei ah zeidah na nunnak hi a lawh lai, ti cu nihin na nunning nih hin a sersiam lai. Nihin na nunnak aa dawh ahcun hmailei na nunnak sersiamtu, dawhtertu a si lai. Cucaah nihin i nazi pakhat le minit pakhat na hmanmi hi a biapi ngaingai.
Thaizing hi kan taa a si rih lo. Thaizing caan hi kan caan a si rih lo. Cucaah thaizing caan khi nihin ah hman i timh awk a si lo. Cun thaizing zeitindah kan nun lai tiah zong lungthin har in nun awk a si lo. Kan Bawipa nih, “Thaizing i a ra laimi harnak cu nihin ah phorh awk a si lo,” a ti. Thaizing cu kan ngei rih lo; asinain thaizing Ngeitu cu kan ngei; kan Bawipa – thihnak teitu – a si. Thaizing Ngeitu cu kan Bawipa a si caah Amah kut tlai pah in kan nung lai, ti kha ruahchan awk a si. “Phang hlah u; vawlei hi ka tei cang” a ti (Johan 16:33).
Caan hi thiangtein hmang u.
Mirang hla pakhat ah, “Take time to be holy” ti a um. “Caan hi thianghlim tein hmang u,” tinak a si.
Ni khat ah nazi 24 a um i, kum khat ah nazi 8760 a um. Kum khat kan nun tikah nazi 8760 hman awk kan ngei.
Rian kan ttuan ahcun ni 5 kan ttuan i, ni khat ah nazi 8 ttuan in zarh khat ah nazi 40 chung kan ttuan. Kum khat ah nazi 2000 nak tam deuh kan ttuan. Ni khat ah nazi 8 ih awk a si, an ti i, cuti a si ahcun kum khat ah nazi 2000 nak tam deuh kan it. Ni khat ah rawl voihnih ei in kum khat ah nazi 730 chung rawl kan ei. Kum khatah rianttuannak, ihnak le rawleinak ah nazi 4800 hrawng kan hmang. Kanmah ca i a taangmi caan hi (8760-4800) = nazi 3960 hrawng kanmah caah caan kan ngei. Ni khat ah nazi 10.8 lengmang kan ngei. Kum khat ahcun nazi 3960 na ngei; kum khatah caan hi zat liangluang (nazi 3960) hi zeitindah kan hman? Kum 30 a nungmi nih caan (3960x30)= nazi 118,800 chung caan na ngei; hi zat liangluang caan hi zeitindah kan hman? Kum 60 na nun ahcun hi let hnih hi caan na ngei. Kum hizat chungah zeital santlaimi, man ngeimi, thil sunglawi, aa dawhmi, mi caah tthahnemmi, zeitetal na tuahmi a um maw? Asiloah a lakin dah an liam dih ko?
Caan thiangtein hman awk ahcun a tanglei hna ah zeitindah kan hman ti hi ruah awk ngai an si. Caan thiangtein hman cu caan santlai ngai in hman khawh a si, tinak a si.
(1) Nan inn ah (ni khatah nazi 10.8 chung) zeitindah caan nan hman? Caan tampi chung nan tthu sawhsawh maw? Ca (Baibal Cathiang) hna nan rel maw? TV nan zoh a tam tuk maw? Bia nan i al maw? Nan i sii maw? Video thianghlim lo hna nan zoh maw? Pathian thangthatnak hla nan sa maw? Lung-i-rualnak le i theihthiamnak bia nan i ruah maw?
(2) Motorka chungah caan tam nawnte nan hman. Zeidah nan ngaihmi a si? Hla dawh maw? Pathian bia an chimmi nan ngai maw? Asiloah ram hla, ngaknu tlangval i duhnak hla, hla thianghlim lo hna nan ngai maw?
(3) Nan rianttuannak hmunah zeitindah caan nan hman? Nan taksa cu aa manh lo; nan cawlcaang; thil tthalo tuahnak caan cu nan ngei lo. Sihmanhsehlaw nan lungput kha aa manh ngai: Na pawngkam rianttuantu hna na mit an kem maw? Na nahchuah hna maw? Na boss kha na hua maw? Anih rumnak caah kei ka zonzai, na ti maw? Na boss ca i rian na ttuan kha nangmah pawcawmnak ca zongah a si ve kha philh awk a si lo. A ngaingai ti ahcun Baibal nih a kan fialmi cu: Pathian caah ka ttuan tiah ruat u, a kan ti (Efe 6:5-7).
(4) Nangmah lawng na um, na leen na vah, tikah zeitindah caan na hman? Mifim nih an ti tawnmi cu: Nangmah lawng na um i, ahohmanh nih an in hmuh lo lio i na tuahmi nih khan aho na si zia kha a fianter” an ti tawn. Mi nih an ka hmuh sual lai, ti phan khi ziathiam Khrihfa kan sinak a lang. Nan khua chung na um zongah, khual na tlawn zongah, thianghlim te i, nangmah lawng na si zongah, na um hi a biapi.
(5) Kan caan thianghlim loin kan hman tawnnak cu: Kanmah le kan hawikom, kan Khrifabu chung i chungtel hna he kan lung aa can lo i, thilrit phur in, an tthatlonak kong ruat in, anmah an mawh ti ruat in caan kan hman tawn kha a si. Kha ti caan hman kha a thianghlim lomi a si. Tei a hau; ngaihthiam a hau; philh a hau; an tthatnak tu ruah deuh awk a si. Pathian nih a kan ngaihthiam cang caah midang zong kan ngaihthiam hna ve awk a si.
(6) Caan thianghlimte i hman khawhnak a tthabik le a biapi bik cu Pathian he hman tti hi a si ko. Pathian cu a thianghlimmi a si (Isa 6:3); a tlingmi a si (Mat 5:48). Amah he caan hman tti cu a thianghlim bikmi caan a si; a Baibal relnak in siseh, Amah konglam ruahnak le thlacamnak in siseh, thil a tuah ciami vialte ruah tthan le i lawmh tthannak caan cu caan thianghlim, caan sunglawi a si.
Kum thar chungah hin kan caan hi “Thianghlimtein hmang kho usilaw” kan nunnak hi man ngei a si lai i, Pathian duh ning in kan nung deuh lai. Cutikah cun kan nunnak ah lungtlinnak kan ngei lai i, diriamnak zong kan ngei lai. Cuti nun cu Pathian nih a timhmi nunnak cu a si ko.
Kum thar chungah pumpak cio in Pathian nih thluachuah in pek ko hnaseh, Amen.
Subscribe to:
Posts (Atom)