Zumhnak Nung

ZUMHNAK NUNG
Hrang Hlei

Baibal cherhchan: A ngan a dammi thing kung nih thei chia a tlai bal lo, thing kung tha lo zong nih thei tha a tlai ve lo. Thing kung paoh paoh cu an theitlai in hngalh khawh an si…. (Lk 6:43-45)

Ka u le ka nau hna, pa khat khat nih “zumhnak ka ngei,” ti sehlaw, cu zumhnak cu a tuahsernak nih a langhter tung lo ahcun, zeidah a thathnem? …. Tuahnak zeihmanh a chuahter lomi zumhnak cu a thi mi thil a si ko. (Jeim 2:14-17)

Kan zapi thazaang laktti ding in ka duhmi cu “Zumhnak Nung” ti a si. Jesuh Khrih nih zumhnak kong a chim tikah dengteo i chim loin, tahchunnak hmang in a chim. Nain Jeim nih cun dengteo in a chim. An pahnih chim duhmi cu aa khat ko. Cucu Zumhnak Nung kong a si.

Zumhnak
Zumhnak hi tawi fiang in kan chim ahcun minung kan nunnak a kan mawngtu a tthawngmi thil a si kan ti ko lai. Cu zumhnak nih cun arak mawngh hna caah zultu hmasa pawl nih Khrih Thawngtha kha thih tiang in anrak aupi. Cu ve bantuk in, Khrihfabu tuanbia kan zoh tikah zumtu tampi nih an zumhnak kha thih tiang in an inunpi ti kan hmuh. An zumhnak nih a mawngh hna caah Khrihfabu le an miphun tuanbia kha rawhralnak chung in tthanchonak; muihnak lak in ceunak ah anrak thlen ti kan hmuh.
Cu zumhnak cu Pathian thlarau laksawng (1 Kor. 12:4-10) phun khat a si i minung hi cu laksawng a cohlangtu cu kan si. Kan cohlan tikah Pathian nih amah duhning in kan nunnak kha a mawngh. Paul holh in kan chim ahcun kan chung i a nungmi hi kanmah kan si to lo, Khrih Jesuh a si. Phun dang cun minung hi mawnghmi (mawtaw- thilri) kan si i Pathian cu a mawngtu (driver) a si. Pathian nih kan nunnak kha amah duhning in a kan mawngh tikah mah zawn lawng ruahnak te hna, hakkauhnak te hna, mi eihmuarnak te hna, le tthatlonak a phunphun kha hrial in, midang tthatnak le tthanchonak, dawtnak le zawnruahnak, dinfelnak, le tangdornak lungput a kan ngeihter. Sihmanhsehlaw, caan tampi ah kanmah tu nih kanmah duhhoih in Pathian kha mawngh kan timh tawn caah Khrihfabu le miphun buai tertu le hnahnawhnak petu leh lam ah kan cang ttheu.

Ralrin Awk
Khrihfabu tuanbia kan zoh tikah zabu canceo (500- 1500 BCE) hrawng i Khrihfabu hruaitu hna lungput ah zumhnak hmaanlo tampi arak chuak. A hlei in Pope le Tlaangbawi pawl nih an zumhnak kha anmah duh hoih in an fianter caah, Pope cu a palh kho lo timi theology hmaan lo a chuah lawng si loin, vancung kainak ticket zuarnak tiang arak chuak. Cu ruahnak nih a hun zulhmi cu Plato ruahnak in a chuakmi, Gnostic ruahnak phunkhat, “Pathian rian tuantu pawl cu an thiang i mi zaraan cu an thur” timi thleidannak lungput a si. Cu ti cun pastor le hruaitu nih an mah duhnak in Pathian rian tuan anrak i timh caah Khrihfabu remhthaannak tiang arak chuah kha kan zapi hngalh a si.

Mifim le mi thiam pawl hi ram sertu le kilhkamhtu an si kan ti lioah anmah lila nih ram le miphuun an hrawh tawn. Cu ve bantuk in hruaitu le pastor te hi Khrihfabu a dawh tertu an si kan ti lioah, zumhnak kha ningcang loin an kalpi tikah anmah lila nih Khrihfabu le miphun mui an chiatter. Laimi Khrihfabu lak i kan buainak le kan i tthennak a hrampi zong mah ruang ahhin dahra maw a si ka ti. Keimah aa timi le ka fim aa timi pawl deuh nih kan miphun lakah tthencheunak lungput an chuahter tawn caah ngaihchiat awk ngai a si. Cucu kan iralrin awk zong a si fawn ka ti. Jesuh Khrih cu “vailam ah thah si ko seh” arak titu pawl kha Judah mifim le biaknak upa lawng te an si. Cu bantuk in zultu hmasa pawl heh tiah arak hremtu kha mifim le ca thiam Saul (Paul) arak si. Socrates arak thattu pawl zong kha Grik mifim pawl an si. Corparnicus nih “vawlei a pum” arak ti ruang i arak thattu pawl kha biaknak lei hruaitu, mifim pawl an si.

Zumhnak Nung
“Laam aa dawhnak cu kan laamnak ah hmuh khawh a si bantuk in, Khrihfa nunnak aa dawhnak zong hi nitin kan nunnak ah hmuh khawh a si” tiah Bruce C. Birch nih a ti. Cucu Jesuh Khrih chimmi “a ngan a dammi thing kung le a ngan a dam lomi thing kung cu an theitlai in hngalh khawh an si” (Lk 6:43-45) a timi he a sullam ka khahter. Mifim pawl an fimnak a tthathnemnak cu miphun le Khrihfabu caah rian an ttuannak ah a lang. Zumhnak nung cu Khrihfabu le miphun tthanchonak ca ah teimaknak he rian ttuannak ah hmuh khawh a si. Cun dawtnak, zawnruahnak, le zaanghlei cawinak lungput a ngeihmi kha a tak in aa nunpi fawn caah zeitik hmanh ah lung dongh a ngei bal lo. Cu caah Paul zong nih “dawtnak nih zumhnak a ngeihmi le ruahchannak a ngeihmi cu donghnak a ngei lo” (1Kor 13:7) tiah a ti.
Mother Teresa kong hi zaaran nih hngalh mi a si. Teresa nih, “Dawtnak kan ti lengmang mi cu kan innpa chakthlang sinah a tak in kan langhter khawh lawng ah sullam a ngei” tiah a ti. A rian tuannak kong bia an hal tikah, “Harnak ah siseh, nuamhnak ah siseh hi bantuk in rian a kan tuan tertu cu ‘zumhnak’ a si. Hi zumhnak tel lo ahcun kan rian tuannak hi kan biaknak caah dawnkhaantu men a si ko hnga” tiah a leh hna. A hmaan taktak! Zumhnak hi zeidang si loin tthatnak tuah awk caah nitin kan nunnak a kan mawngtu a tthawngmi thil a si hrimhrim ko. Cu zumhnak nih a kan mawngh tikah kan minung hawi caah dawtnak, zawnruahnak, zaanghlei cawinak, le a herh ah cun midang caah harnak le temhinnak tuar ngamnak lungput a kan ngeihter. Cu lungput cu Khrihfa mi nih kan ingeih awk ah a herh.

Biadonghnak
Zumhnak nung nih zaanghlei cawinak lungput a chuahter. Cucu Samaria pa nunnak nih fiang tein a kan hmuhsak (Lk 10: 25-36). Khrihfa sinak hi vancung pennak chung luhnak ca sawhsawh ah si loin, hi vawlei kan nun ko rih lio ah midang ca i kan nunnak le, zaanghlei cawi in miphun caah rian kan ttuannak tu khi a si deuh. Jesuh nih Samaria pa kong a chim tikah a kan hmuhsak mi cu “zumhnak nung” cu kan lung nih a ruah sawhsawh mi pinlei ah a nun in kan inunpi a herhnak kha a si. Theology kan ti lengmang mi zong hi thil kan ruah sawhsawh mi si loin, a ttuan in kan ttuan i kan inunpi mi tu khi a si deuh. Cu cu Jeim 2: 14-17 nih a chim duhmi tuahsernak a telmi zumhnak kan timi cu a si.

Nan dihlak Pathian nih in umpi hna sehlaw, lam in hruai ko hna seh. Nan cung cio ah a hmai tlaanter sehlaw, thluachuah in pe ko hna seh. Khua awng in pemhter hna sehlaw, nan hlawh tling cio ko seh. Amen.